Ang sinaunang mga kabihasnan o matatandang mga kabihasnan ay mga kauna-unahang pang mga kabihasnang o mga sibilisasyon noong unang panahon na naitatag ng mga tao. Kabilang sa mga ito ang sibilisasyon ng mga Sumeryo sa Mesopotamya, ng mga Akadyano, ng mga Asiryo, ng mga Babilonyo, ng sinaunang Ehipto, ng sinaunang Indiya, ng Lambak ng Indus, ng sinaunang Tsina, ng sinaunang Persiya, ng sinaunang Gresya o kabihasnang Heleniko, ng kabihasnang Helenistiko (kasama ang ng mgaPenisyo, ng sinaunang mga Romano, ng mga Kelto, ng mga Dasyano, ng mga Ebreo, ng mga Trasyano, ng mga Minoe), ang mga kabihasnang pre-Kolumbyano (kasama ang sa mga Olmek, mga Maya, mga Sapoteka, mga Inka, mga Toltek, at mga Asteka).
Kabihasnang Sumerian
sila ay magsasaka at ang kanilang
sandata ay gawa sa tanso.
Cuneiform (sumerian)
unang nabuong
sistema ng panulat. Isa itong uri ng
pictograph na naglalarawan ng mga
bagay na ginagamitan ng may 600
pananda sa pagbubuo ng mga
salita o ideya.
Sargon
si sargon ang unang lumikha ng
kauna-unahang imperyong pandaigdig.
Chariot
Kagamitang pangdigma na
naimbento ng mga sumerian.
Ziggurat
Ang ziggurat ay isang
tamplong may pitong palapag.
Cacao
ito ay ginamit bilang
unang pamalit ng kalakal.
Imperyong Akkadian
ay semitikong pangkat ng tao na nagsimula sa lupain ng Sippar at Kish sa bahaging Euphrates na nandarayuhan sa Mesopotamia noong 2350 BC.
Kabihasnang Egypt
AMENEMHET II
Hyksos
Hyksos (Egyptian, “foreign rulers”). Nagpakilala sa paggamit ng Chariot sa mga Egyptian. Sinakop ang Egypt sa loob ng 100 taon noong 17th century. Mga prinsipe mula sa dayuhang lupain. Mga Semitic mula sa Asya. Napabagsak ang kaharian.
Bagong Kaharian
Ahmose
Nagbigay sa mga dayuhang Hyksos. Nagtatag ng bagong kaharian. Isang Theban Prince. Sa panahon niya ginawang unified nation ang Egypt.
Kabihasnang Egypt
Ang Egypt ay tinawag bilang “Pamana ng Nile” dahil sa ilog na ito, ang buong lupain ay nagging disyerto. Nagsilbing mahusay na ruta sa paglalakay ang ilog na ito.
Ang Egypt noon ay hinati sa dalawang bahagi; ang Upper Egypt na matatagpuan sa bahaging katimugan mula sa Libyan Dessert hanggang sa Abu Simbel at ang Lower Egypt na nasa bahaging hilaga ng lupain o kung saan ang Ilog Nile ay dumadaloy patungong Mediterranean Sea.
Lumang Kaharian
Haring Djoser
Unang nagpatayo ng “piramide” and “Step Pyramind” na may 6 na patong patong na mastaba. Sa tulong ng arkitekotong si Imhotep, nadesenyohan ang pirmaide. Ito ang isa sa pinakamatandang piramide sa kasaysayan ng Old Kingdom.
GREAT PYRAMIND OF GIZA
Sa panahon ni Khufu/Cheops itinayo ang Great Pyramind of Giza. Kabilang ito sa 7 Wonders of the Ancient World. Binubuo ito sa loob ng 20,000 taon kasama ng 50,000 tao. At may sukat na 70m2, taas na 147 ft. at lawak na may kabuuan 5.3 hectares.
GITNANG KAHARIAN
AMENEMHET II
Ang kinilala bilang pinakamahusay na pinuno ng gitnang kaharian. Nakilala ang Thebes bilang kabisera ng Egypt. Nilimitahan niya ang kapangyarihan ng mga nobles, muli niyang inorganisa ang pamahalaan at pinanatili ang kasaganaan ng kaniyang nasasakupan. Sa kaniyang panahon nasakop ang Nubia (rehiyon sa katimugang Egypt). Maging ang Syria ay napasailalim ng kaniyang kapangyarihan.
Hyksos
Hyksos (Egyptian, “foreign rulers”). Nagpakilala sa paggamit ng Chariot sa mga Egyptian. Sinakop ang Egypt sa loob ng 100 taon noong 17th century. Mga prinsipe mula sa dayuhang lupain. Mga Semitic mula sa Asya. Napabagsak ang kaharian.
Bagong Kaharian
Ahmose
Nagbigay sa mga dayuhang Hyksos. Nagtatag ng bagong kaharian. Isang Theban Prince. Sa panahon niya ginawang unified nation ang Egypt.
Thutmose II
Idinagdag niya sa Imperyong Palestine. Anak ni Thutmose I, half brother ni Reyna Hatshepsut.
Reyna Hatshepsut
Anak ni Thutmose I. Pinakasalan ang kaniyang half brother na si Thutmose II at kaniyang kaagapay sa pamamahala hanggang siya’y namantay. Angkaniyang successor na si Thutmose III na ank niya sa iba ay namuno noong 1458 sa pamamagitan ng paghirang sa kaniyag sarili. Kauna-unahang babae na namuno sa daigdig Nagpatayo ng templo. Nagpadala rin siya ng mga ekspedisyon.
Thutmose III
Ng dahil sa kaniya, nagging maipmpulwensya ang Egypt sa Palestine, Phoenicia, at Syria. Siya ang nagpatayo ng Heliopolis, Memphis, Abydos at ang templo sa Al Kamak.
Akhenaton
Nagpatupad ng Monotheism (pananalig sa iisang Diyos). Pagsasamba kay Aton.
Tuntankhamun
“Boy King” ng Egypt. Naging Pharoah sa gulang na 9. Nagpatupad ng Polytheism (pananalig sa diyos na hihigit sa isa)
Ramses
Sinasabing sa kaniyang pagkakaupo ay nagkaroon ng mahigit 100 anak sa iba’t ibang babae. Ang kaniyang 13th son na nagsilbi bilang kaniyang successor na si Merenptah ay naupo sa trono sa edad na 60. Namatay si Ramses sa edad na 90, ang kaniyang mga labi ay inilagak sa Valley of the Kings.
Ramses II
Kinalaban at tinaboy ang Hittites. Si Ramses ay itinuturing bilang isang “Living God”. Siya ang 3rd ruler ng 19th dynasty, anak ni Seti.
KABIHASNANG TSINO
China- Zhongua Renmin Gongheguo (People’s Republic of China)
Kabihasnan: Beijing
Wika: Mandarin
Relihiyon: Confucianism, Taoism, Buddhism
Pamahalaan: Commonist
Pananalapi: Yuan
Kalagayang Heograpikal:
- May natural na balakid na naghihiwalay pa sa iba pang bansa
- Natuto silang gumawa ng mag-isa at hindi na umaasa pa sa iba.
- Pinaniniwalaan nila na nasa gitna sila ng mundo kaya’t tinawag nila itong Zhongguo na ibig sabihin ay Gitnang Kaharian
Sinaunang Kasaysayan:
- Pagtuklas ng Homo Erectus a.k.a Peking Man
- Naitatag ng pamayanan: Yangshao at Longshao’
- Huang Ti ang Yellow Emperor
Ang kabihasnang Maya ay isang sibilisasyong Mesoamerikano, na kilala dahil sa nag-iisang nalalamang nasusulat na wika sa pre-Kolumbyanong Mga Amerika, pati na ang kanyang sining,arkitektura, at mga sistemang matematiko at astronomiko. Unang nalunsad noong panahong Pre-Klasiko (sirka 2000 BK hanggang 250 AD), ayon sa kronolohiyang Mesoamerikano,
maraming mga lungsod na Maya ang umabot sa kanilang pinakamataas na
katayuan ng pag-unlad noong panahon ng Klasikong panahon (bandang 250 AD
hanggang 900 AD), at nagpatuloy hanggang sa panahong Matapos ang
Klasiko hanggang sa pagdating ng mga Kastila sa Yucatán. Sa sukdulan
nito, ito ang pinakamasinsing populasyon at mga lipunang may kasiglahan
ang kultura sa buong mundo.
Namuhay ang mga taong nagsasalita ng Wikang Maya sa Guwatemala at Timog Mehiko sa loob ng may 3,000 mga taon. Dating mga mangangalap ng pagkain, mga maninila, at mga mangingisda ang mga Maya, bago naipakilala sa kanila ang pagsasaka ng kapit-bahay na mga tribo (hindi nalalaman ng mga arkeologo kung kailan talaga naganap ang pagpapakilala sa pagbubukid). Naniniwala silang si Yum Kaax (literal na "panginoon ng mga kagubatan"), ang diyos ng mais. Umunlad ang mga Maya bilang mga magsasaka.
Kaugnay ng wika, nakalikha ang mga Maya ng isang sistema ng hiroglipikong pagsusulat. Lumikha sila ng kalendaryo. Kaugnay ng mga kasangkapan, naging tagagawa sila ng mga pasong gawa sa putik. Nagtayo sila ng mabusising mga libingan, mga templo, at mga kahang yari sa bato.
Mga Sinaunang Kabihasnan
sa Asya
Batayang Salik sa Pagbubuo ng Kabihasnan
KABIHASNANG TSINO
China- Zhongua Renmin Gongheguo (People’s Republic of China)
Kabihasnan: Beijing
Wika: Mandarin
Relihiyon: Confucianism, Taoism, Buddhism
Pamahalaan: Commonist
Pananalapi: Yuan
Kalagayang Heograpikal:
- May natural na balakid na naghihiwalay pa sa iba pang bansa
- Natuto silang gumawa ng mag-isa at hindi na umaasa pa sa iba.
- Pinaniniwalaan nila na nasa gitna sila ng mundo kaya’t tinawag nila itong Zhongguo na ibig sabihin ay Gitnang Kaharian
Sinaunang Kasaysayan:
- Pagtuklas ng Homo Erectus a.k.a Peking Man
- Naitatag ng pamayanan: Yangshao at Longshao’
- Huang Ti ang Yellow Emperor
Kabihasnan sa Amerika
ANG SIBILISASYON NG MAYA:
Ang kabihasnang Maya ay namuhay noong 2000 BCE. Sa pagdaan ng mga taon, sila ay naging mga matagumpay na magsasaka at gumawa ng mga dakilang lungsod mula sa mga bato na may kahanga-hangang istilo.
Ang kabihasnang Maya ay namuhay noong 2000 BCE. Sa pagdaan ng mga taon, sila ay naging mga matagumpay na magsasaka at gumawa ng mga dakilang lungsod mula sa mga bato na may kahanga-hangang istilo.
Karamihan
sa mga Maya ay mga magsasaka na naninirahan sa mga kubo sa mga
kabundukan at nagpupunta lamang sa mga lungsod kapag namimili at may
pagdiriwang na panrelihiyon.
Namuhay ang mga taong nagsasalita ng Wikang Maya sa Guwatemala at Timog Mehiko sa loob ng may 3,000 mga taon. Dating mga mangangalap ng pagkain, mga maninila, at mga mangingisda ang mga Maya, bago naipakilala sa kanila ang pagsasaka ng kapit-bahay na mga tribo (hindi nalalaman ng mga arkeologo kung kailan talaga naganap ang pagpapakilala sa pagbubukid). Naniniwala silang si Yum Kaax (literal na "panginoon ng mga kagubatan"), ang diyos ng mais. Umunlad ang mga Maya bilang mga magsasaka.
Kaugnay ng wika, nakalikha ang mga Maya ng isang sistema ng hiroglipikong pagsusulat. Lumikha sila ng kalendaryo. Kaugnay ng mga kasangkapan, naging tagagawa sila ng mga pasong gawa sa putik. Nagtayo sila ng mabusising mga libingan, mga templo, at mga kahang yari sa bato.
Mga Sinaunang Kabihasnan
sa Asya
Nagbago ang pamumuhay ng tao sa panahong neolitiko.
Nagsimula ang malawakang agrikultura.
Ang mga tao sa kapuluan ay natutong magtanim ng halamang ugat at palay.
Marunong din silang maglayag at mangisda.
Sa lambak-ilog, ang tao doon ay natutong magtanim ng mga crops. At nag aalaga din sila ng mga hayop tulad ng kabayo, tupa, camel at ox.
Nagtanim sa oasis ang mga taong nakatira sa disyerto.
Batayang Salik sa Pagbubuo ng Kabihasnan
Sibilisasyon [ Latin word: civitas = Lungsod]-kabihasnan
> pagkakaroon ng organisado at sentralisadong pamahalaan.
> masalimout na relihiyon.
Espesyalisasyon sa gawaing pang-ekonomiya at uring panlipunan.
Mataas na antas ng kaalaman sa teknolohiya, sining at arkitektura
Kabihasnan Indus
Kabihasnan Indus
Ang lambak ilog Indus at Ganges ay makikita sa Timog Asya. Ito ay binabantayan ng matatayog na kabundukan sa Hilaga. Ang kabundukan ng Himalayas at ng Hindu Kush ay may ilang landas sa ilang kabundukan nito, tulad ng Khyber Pass. Khyber Pass ay ang nagsisilbing lagusan ng mga mandarayuhan mula sa Kanluran at Gitnang Asya.
Lupaing Indus:
Ang lupain ng Indus ay di hamak na mas malawak kaysa sa sinaunang Egypt at Mesopotamia. Sakop nito ang malaking bahagi ng Hilagang Kanluran ng dating India at ang lupain kung saan matatagpuan ang Pakistan sa kasalukuyan.
PANANAMPALATAYA
Ang nag turo ng budhismo sa India ay si siddharta gautama na kabilang sa pamilya nag hari sa kapilavastu na matatag puan sa nepal.
Mga Imperyo
Imperyong Maurya
kinilala bilang hari si chadragupta Maurya. Siya ay isang punong militar na nagpatalsik sa pamilyang Nanda na naghari noon sa Magadha. Sa simula ng pamamahala ni asoka, ipinagpatuloy niya ang pagpapalawak ng teritoryo. Sa pag panaw niya pawanh mahihina ang mga sumunod na hari na humantong sa tulayang pagkawatak watak ng imperyo.
Sa bandang timog nito ay matatagpuan ang KALAHARI DESERT habang ang SAHARA DESERT naman ay sa hilagang bahagi nito. Lubhang mahirap at mapanganib ang tumira sa disyerto kaya't iilan lamang ang pamayanan na naitayo sa OASIS. Ang OASIS ay ang lugar sa disyerto kung saan may matatagpuang bukal na tubig.
Imperyong Ghana
Ghana o ibig sabihin na "lupain ng mga itim" sa Africa. Ang mga sinaunang tao sa ghana ay mga Soninke. Sila ay masisipag na negosyante at ang kanilang paninda ay asin, ginto, at bakal na kanilang ipinagpalit naman sa garing (ivory) at mga alipin.
Imperyong Mali
Napasa kamay ng Imperyong Mali ang mga ruta ng caravan at mga lungsod ng GHANA. Dito sila naka pagtatag ng ikalawang pinaka malaking imperyo sa daigdig ng panahong iyon.
Imperyong Songhai
Ang mga unang SONGHAY ay nagtatag ng mga nayon sa bayan.
Imperyong Axum
Ito ay isang protective o lupang nasa ilalim ng pamamahala ng mga ROMAN, kaya't naging isang estado ng KRISTIYANISMO.
Kabihasnang Pasipiko
Imperyong Melanesia, Micronesia at Polynesia
Ang MICRONESIA ay ang pangalan ng mga isla sa Pasipiko na nagmula sa Gilbert island, na ang iig sabihin ay "maliit na isla"
Ang POLYNESIA naman ay nangangahulugang "maraming isla" na tumutukoy sa mga isla namay hugis trianggulo.
Ang MELANESIA ay naniniwala batay sa paniniwala sa mga espiritu.
Imperyong Gupta
Makalipas ang 500 taong kaguluhan at digmaan mayroong muling lumitaw na mahusay na pinuno sa kaharian ng magadha. Siya ay si Chandra Gupta na nagtatag ng imperyong Gupta noon 320 CE.
Kabihasnang Africa
Ang Africa ay ang pangalawang pinakamalaking kontinente sa daigdig, na nagtataglay ng iba't-ibang uri ng pamumuhay ng mga tiga rito. Gayon din ang mga kulturang nalinang mula rito. Ang malaking bahagi ng kontinente ay binubuo ng DISYERTO.
Sa bandang timog nito ay matatagpuan ang KALAHARI DESERT habang ang SAHARA DESERT naman ay sa hilagang bahagi nito. Lubhang mahirap at mapanganib ang tumira sa disyerto kaya't iilan lamang ang pamayanan na naitayo sa OASIS. Ang OASIS ay ang lugar sa disyerto kung saan may matatagpuang bukal na tubig.
Imperyong Ghana
Ghana o ibig sabihin na "lupain ng mga itim" sa Africa. Ang mga sinaunang tao sa ghana ay mga Soninke. Sila ay masisipag na negosyante at ang kanilang paninda ay asin, ginto, at bakal na kanilang ipinagpalit naman sa garing (ivory) at mga alipin.
Imperyong Mali
Napasa kamay ng Imperyong Mali ang mga ruta ng caravan at mga lungsod ng GHANA. Dito sila naka pagtatag ng ikalawang pinaka malaking imperyo sa daigdig ng panahong iyon.
Imperyong Songhai
Ang mga unang SONGHAY ay nagtatag ng mga nayon sa bayan.
Imperyong Axum
Ito ay isang protective o lupang nasa ilalim ng pamamahala ng mga ROMAN, kaya't naging isang estado ng KRISTIYANISMO.
Kabihasnang Pasipiko
Imperyong Melanesia, Micronesia at Polynesia
Ang MICRONESIA ay ang pangalan ng mga isla sa Pasipiko na nagmula sa Gilbert island, na ang iig sabihin ay "maliit na isla"
Ang POLYNESIA naman ay nangangahulugang "maraming isla" na tumutukoy sa mga isla namay hugis trianggulo.
Ang MELANESIA ay naniniwala batay sa paniniwala sa mga espiritu.